Gryka

Po pierwsze gryka nie należy do rodziny traw (grupa roślin zbożowych) lecz do rodziny rdestowatych, tak jak np.

szczaw czy rabarbar, jednak zaliczana jest do grupy roślin zbożowych ze względu na podobny skład chemiczny

nasion i agrotechnikę uprawy. A uprawiana była już ponad 4000 lat temu. Wpierw na północy Indii, później w

Chinach, Japonii, by w końcu obdarzyć całą środkową i północną Azję ukwieconymi polami. Od bieli, poprzez

delikatny róż, aż ku czerwieni.

Gryka na początku pierwszego tysiąclecia przed naszą erą dotarła przez Iran na Zakaukazie, jednak w Europie

pojawiła się długo, długo później, bo dopiero w XV wieku naszej ery.

Gryka posiada liczne zalety. Zacznijmy od podstaw. Uprawa jej skutecznie chroni glebę przed erozją. Jako, że jest

odporna na szkodniki i choroby nie ma potrzeby walki z nimi środkami chemicznymi (do zwalczania chwastów w

gryce nie ma zarejestrowanych środków ochrony roślin).

Więcej – gryka ma działanie fitosanitarne na glebę – skutecznie zwalcza nicienie, a dodatkowo mając działanie

allelopatyczne ogranicza występowanie szkodników glebowych np. rolnic i pędraków, jak i niektórych chwastów

takich jak perz i komosa. Roślina ta ma wysoką zdolność przyswajania azotu i fosforu z gleby mając jednocześnie

małą wrażliwość na warunki glebowe. Co ciekawe obok uprawy na ziarno w plonie głównym, gryka może być

uprawiana jako roślina poplonowa – szczególnie na glebach o niskiej bonitacji.

Tak liczne zalety powinny zdecydować o zwiększeniu popularności gryki wśród rolników. Okazuje się jednak, że

jest niezbyt popularna. Główną przyczyną małego areału jest zbyt niski poziom plonowania i jego zawodność.

Jednak jak mówi polskie porzekadło „Kasza gryczana sama siebie chwali" więc i gryka się wybroni. I to na słodko!

Gryka jest niezmiernie miododajna – z jednego hektara plantacji otrzymuje się sześćdziesiąt do stu kilogramów

miodu. Miód gryczany szczególnie ceniony jest za swoje korzystne oddziaływanie w zapobieganiu i leczeniu

chorób serca i układu krążenia, zwłaszcza na podłożu miażdżycowym. Wszystko dzięki cukrom prostym, które

dzięki łatwemu wchłanianiu do krwiobiegu w bardzo krótkim czasie odżywiają mięsień sercowy. Cukry proste, w

odróżnieniu od sacharozy wchłaniane są bezpośrednio do krwi z pominięcie wątroby. Sacharoza wpierw ulega

rozkładowi enzymatycznemu tworząc glukozę i fruktozę. Również związki flawonoidowe, w tym pochodne rutyny,

obecne w miodzie gryczanym mają korzystny wpływ na mięsień sercowy. Związki te regulują przepuszczalność

ścian naczyń włosowatych oraz polepszają ich elastyczność i wytrzymałość, zabezpieczają przed ich pękaniem nie

dopuszczając do wybroczyn i wylewów. Kwercetyna wychwytuje wolne rodniki tlenowe – niepożądane dla

organizmu a odpowiedzialne za rozwój procesów miażdżycowych. Rutozyd zapobiega rozkładowi witaminy C na

drodze utleniania oraz polepsza jej przyswajalność przez organizm. Nie bez znaczenia w chorobach serca jest

również duża zawartość magnezu w miodzie gryczanym w postaci łatwo przyswajalnej przez organizm. Odgrywa

on podstawową rolę jako antagonista jonów wapnia, regulujący pobudliwość i napięcie nerwowo-mięśniowe oraz

rytm pracy serca. Ponadto, jak wiadomo, magnez niezbędny jest do prawidłowego przebiegu podstawowych

procesów życiowych, zwłaszcza procesów metabolicznych dostarczających energię. Zdaniem lekarzy klinicystów

dodatkowe stosowanie miodu gryczanego u chorych z dusznicą bolesną powoduje wyraźną poprawę stanu ich

zdrowia. Odnotowuje się także korzystne oddziaływanie miodu w nerwicy wegetatywnej, między innymi w

nerwicy serca i żołądka.

Z łuskanych i prażonych ziaren gryki wytwarzana jest kasza gryczana ceniona za swoje wartości odżywcze. W

swoim składzie zawiera dużą ilość białka, węglowodanów oraz składniki mineralne, witaminy B1, PP, E, a także

związki mineralne takie jak wapń, żelazo, kwas foliowy, fosfor, potas i magnez. Jako, że kasza zawiera duże ilości

potasu, a niesolona ma niewielka ilość sodu, to wpływa korzystnie na organizm przy wielu dolegliwościach.

Kaszę gryczaną zaleca się dla:

• osób z nadciśnieniem,

• osób cierpiących na choroby serca,

• osób cierpiących na choroby układu krążenia,

• osób cierpiących na niedokrwistość,

• osób zagrożonych anemią,

• osób żyjących w ciągłym napięciu i stresie,

• osób skłonnych do depresji,

• diabetyków,

• dzieci,

• kobiet w ciąży lub karmiących piersią,

• osób starszych,

• osób z zaburzoną czynnością jelit,

• rekonwalescentów.

W medycynie ludowej kasza gryczana znana jest również jako pokarm pomagający w rozgrzaniu organizmu i

ograniczający występowanie obfitych miesiączek. Sam wywar z kaszy często podawano przy występujących

biegunkach.

Tomasz T Stepien